Bệnh trĩ là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
Bệnh trĩ là căn bệnh phổ biến đứng hàng đầu trong các bệnh lý vùng hậu môn trực tràng. Có nhiều nguyên nhân gây nên trĩ, trong khi các triệu chứng của bệnh lại mờ nhạt, khi chưa trầm trọng thì nhiều bệnh nhân chủ quan, không đi khám và điều trị trĩ ngay trong giai đoạn đầu, khiến bệnh diễn biến nặng, đe dọa những biến chứng nguy hiểm.
Để giúp bạn đọc có thêm thông tin về bệnh trĩ, đồng thời, biết cách xử lý, phòng ngừa căn bệnh mà ai cũng có nguy cơ mắc phải này, chuyên gia phòng khám trĩ Thái Hà sẽ chia sẻ một số thông tin về bệnh trĩ dưới đây
Tìm hiểu bệnh trĩ là gì?
Bệnh trĩ là tình trạng các tĩnh mạch hậu môn bị ứ đọng máu, phình lên và hình thành búi trĩ, làm cho người bệnh khó chịu và đau, đặc biệt là khi ngồi.
Đây là căn bệnh phổ biến ở hậu môn trực tràng với khoảng ít nhất 50% dân số mắc bệnh, bao gồm cả nam và nữ, tập trung chủ yếu ở những đối tượng từ 45 đến 65 tuổi. Theo ước tính, ¾ dân số sẽ mắc bệnh trĩ trong một giai đoạn nào đó của cuộc đời.
Bệnh trĩ được phân thành trĩ nội, trĩ ngoại và trĩ hỗn hợp tùy thuộc vào vị trí búi trĩ xuất hiện. Ở trĩ nội, búi trĩ nằm bên trong trực tràng nên không sờ thấy. Với trĩ ngoại, các búi trĩ nằm ở khu vực dưới da, ngoài rìa hậu môn nên có thể dễ dàng sờ hoặc quan sát thấy. Với trĩ hỗn hợp, người bệnh vừa mắc trĩ nội vừa mắc trĩ ngoại.
Bệnh trĩ được phân thành 4 cấp độ chính:
- Độ 1: Bệnh nhân đại tiện ra máu, búi trĩ chưa sa ra ngoài;
- Độ 2: Búi trĩ sa ra ngoài khi đại tiện nhưng vẫn tự co lại;
- Độ 3: Búi trĩ sa quá mức, phải dùng tay đẩy vào;
- Độ 4: Búi trĩ thường trực ở hậu môn, dễ nhiễm trùng;
Nguyên nhân gây nên bệnh trĩ
Nguyên nhân chính gây nên bệnh trĩ là do chế độ sinh hoạt và làm việc không khoa học, làm tăng áp lực cho hậu môn và tĩnh mạch trực tràng. Ngoài ra, còn có một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh trĩ.
Tất cả các nguyên nhân và yếu tố nguy cơ làm bệnh trĩ phát sinh bao gồm:
- Táo bón hoặc tiêu chảy mãn tính: Táo bón là hiện tượng phân khô và cứng, chúng di chuyển chậm chạp trong lòng hậu môn, gây áp lực và tổn thương cho thành mạch máu. Ngoài ra, bệnh trĩ cũng thường gặp ở những người bị tiêu chảy kéo dài.
- Di truyền: Bệnh trĩ có tính di truyền không? Mặc dù bệnh trĩ không có tính di truyền nhưng người sinh ra có thành tĩnh mạch hậu môn mỏng và yếu thì dễ dàng mắc trĩ hơn.
- Chế độ ăn uống thiếu chất xơ: Uống ít nước, ăn ít chất xơ, nhiều thịt và đạm thì dễ bị táo bón, phân khô và cứng nên dẫn đến bệnh trĩ.
- Thói quen đại tiện xấu: Rặn khi đại tiện, đại tiện ngồi lâu, cầm sách báo và điện thoại khi đại tiện làm gia tăng áp lực lên niêm mạc hậu môn, dễ dẫn đến bệnh trĩ.
- Đứng hoặc ngồi lâu: Người đứng hoặc ngồi lâu sẽ làm cản trở lưu thông máu, là một trong những nguyên nhân gây trĩ.
- Tuổi cao: Người cao tuổi có các mô liên kết ở trực tràng và hậu môn suy yếu, trượt xuống hậu môn. Đây là nguyên nhân mắc trĩ tự nhiên, phổ biến ở những người trên 50 tuổi.
- Mang thai và sinh con: Sự chèn ép của thai nhi lên hậu môn và hệ quả của việc rặn sau sinh là những yếu tố khiến bệnh trĩ phát triển.
- Béo phì: Trọng lượng sẽ tạo ra áp suất đè lên các tế bào và mạch máu tại hậu môn, dễ tạo búi trĩ.
- Quan hệ tình dục qua đường hậu môn: Quan hệ qua hậu môn khiến cho hậu môn bị tổn thương, cũng có thể là nguyên nhân khiến bệnh trĩ phát sinh.
- Tâm lý khủng hoảng: Trầm cảm, lo lắng hoặc stress kéo dài là những điều kiện thuận lợi khiến bệnh trĩ khởi phát.
Dấu hiệu, triệu chứng bệnh trĩ
Phát hiện các dấu hiệu bệnh trĩ từ sớm sẽ giúp người bệnh có nhiều cách điều trị bệnh, phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe.
Bệnh trĩ có biểu hiện rõ rệt là chảy máu và sa búi trĩ. Ngoài ra, bệnh nhân có thể kèm theo các triệu chứng khác như đau khi đại tiện, ngứa và đau rát quanh lỗ hậu môn…
Ở giai đoạn sớm, người bệnh có biểu hiện đi ngoài ra máu, ngứa rát hậu môn, khó chịu khi ngồi lâu hoặc ăn đồ cay nóng, uống chất kích thích. Bệnh trĩ ở giai đoạn muộn có biểu hiện sa búi trĩ ra bên ngoài hậu môn, cảm giác đau rát, không ngồi được, dẫn đến biến chứng nghẹt, loét, hoại tử, nhiễm trùng.
Các triệu chứng bệnh trĩ bao gồm
- Đại tiện ra máu: Là dấu hiệu sớm và thường gặp nhất ở bệnh trĩ. Người bệnh sẽ thấy máu ở giấy chùi vệ sinh hoặc thấy vài tia máu nhỏ dính vào thỏi phân rắn. Về sau, máu có thể chảy thành giọt hoặc phun thành tia như cắt tiết gà, máu chảy nhiều mỗi khi đi lại hoặc ngồi xổm.
- Sa búi trĩ: Các thành tĩnh mạch bị chèn ép dẫn đến sa búi trĩ, đây là triệu chứng điển hình của bệnh trĩ, thường xảy ra trễ hơn sau một thời gian chảy máu khi đi cầu. Bệnh trĩ càng nặng thì búi trĩ càng to và sa ra ngoài nhiều hơn.
- Hậu môn đau rát: Phân cứng khi di chuyển sẽ cọ xát vào niêm mạc hậu môn khiến người bệnh cảm thấy đau rát.
- Táo bón: Táo bón là nguyên nhân gây nên bệnh trĩ, cũng là dấu hiệu của bệnh nhân trĩ. Theo ước tính 85% bệnh nhân trĩ bị táo bón.
- Dịch nhầy ở hậu môn: Sự xuất hiện của búi trĩ khiến lỗ hậu môn không thể khép lại, chảy dịch ẩm ướt, làm cho vi khuẩn có cơ hội phát triển, gia tăng nguy cơ viêm nhiễm, chảy dịch hậu môn.
- Khi soi hậu môn trực tràng thì niêm mạc bệnh nhân phồng lên, lồi vào lòng trực tràng, tĩnh mạch trĩ tạo thành búi trĩ rõ rệt.
Lời khuyên: Bạn nên gặp bác sĩ nếu bị chảy máu nhiều thường xuyên mà không cải thiện, chóng mặt, choáng váng hoặc ngất, búi trĩ sa ra ngoài nhiều hoặc bị nghẹt.
Ngoài ra, nếu bạn bị ra máu màu đen, hắc ín hoặc phân nâu sẫm, cục máu đông lẫn trong phân thì có thể là dấu hiệu chảy máu đường tiêu hóa, nguyên nhân chảy máu có thể đến từ các bệnh lý ác tính như ung thư đại trực tràng, ung thư ống hậu môn, polyp đại trực tràng nên bạn cũng cần gặp bác sĩ ngay.
Biến chứng của bệnh trĩ
Do trĩ ở vùng kín nên bệnh nhân thường e ngại khi đi khám, để mặc bệnh diễn biến nặng mới đến cơ sở y tế. Chuyên gia phòng khám Thái Hà cảnh báo: Mặc dù bệnh không đe dọa tính mạng và không gây truyền nhiễm nhưng bệnh trĩ nặng ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt và chất lượng sống của bệnh nhân, biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe như nghẹt và hoại tử búi trĩ, mất nhiều máu, nhiễm trùng…
- Thiếu máu: Tình trạng chảy máu thường xuyên thì bệnh nhân bị mất máu mãn tính, cơ thể không có đủ lượng hồng cầu để thực hiện trao đổi oxy cho tế bào khiến cho tế bào, bệnh nhân trở nên mệt mỏi, kém ăn, da xanh, thậm chí có thể choáng, ngất.
- Nghẹt búi trĩ: Tình trạng búi trĩ sa ra ngoài và bị cơ vòng hậu môn thắt chặt, mắc kẹt không tụt vào bên trong hậu môn được. Bệnh nhân thấy rất đau đớn, khi ấn vào sẽ thấy lộm cộm do có cục máu đông.
- Tắc mạch: Là tình trạng hình thành cục máu đông bên trong mạch máu của búi trĩ. Nếu tắc mạch trĩ ngoại thì bệnh nhân sẽ thấy khối phồng nhỏ màu xanh ở vùng ngoài rìa hậu môn, đi kèm cảm giác đau rát khi sờ, căng. Tắc mạch trĩ nội khiến bệnh nhân đau và cộm, triệu chứng không rầm rộ như trĩ ngoại.
- Viêm nhiễm hậu môn: Viêm quanh da hậu môn, viêm nhú, viêm khe da khiến hậu môn ngứa ngáy, róng rát.
Cách điều trị bệnh trĩ
Có nhiều phương pháp điều trị bệnh trĩ. Nếu bệnh nhẹ thì bác sĩ sẽ kê đơn thuốc và đưa ra những lời khuyên chăm sóc, ngăn ngừa bệnh diễn biến nặng hơn. Khi bệnh nặng và có biến chứng thì bác sĩ sẽ đề nghị phẫu thuật cắt búi trĩ.
Cách điều trị bệnh trĩ nhẹ tại nhà
Theo chuyên gia phòng khám Thái Hà, bệnh trĩ nhẹ sẽ dễ điều trị và có thể điều trị tại nhà bằng cách thay đổi chế độ sinh hoạt và làm việc khoa học như sau:
- Người bệnh có thể ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, chuối, táo, lê, khoai, bí đỏ,… giúp phân mềm và dễ dàng thải ra ngoài hơn, giảm áp lực lên búi trĩ hậu môn.
- Uống nhiều nước, bổ sung khoảng từ 2 – 2,5 lít nước cho cơ thể mỗi ngày.
- Hạn chế muối vì có thể giữ nước, làm trương căng các thành tĩnh mạch hậu môn, kiêng gia vị cay nóng, thực phẩm chứa chất cafein như cà phê, kiêng uống rượu bia và các chất kích thích.
- Không đứng hoặc ngồi lâu, tránh ngồi xổm vì sẽ làm đình trệ tuần hoàn máu ở khoang xương chậu, làm cho các tĩnh mạch trĩ ứ máu.
- Tăng cường vận động, bằng cách tập luyện thể thao như chạy, bơi, tập gym hoặc yoga… giúp tăng cường lưu thông máu tĩnh mạch hậu môn, giảm táo bón.
- Hạn chế sinh hoạt tình dục, đặc biệt là sinh hoạt tình dục qua đường hậu môn khi có các biểu hiện của bệnh trĩ.
- Không rặn, gồng mạnh khi đi đại tiện vì sẽ làm cho các mạch máu trĩ trương căng nhiều hơn, búi trĩ ló ra ngoài hậu môn nhiều hơn.
- Không dùng giấy vệ sinh khô ráp để vệ sinh mà nên dùng khăn giấy ướt không chứa chất tạo mùi hoặc vệ sinh bằng nước sạch.
- Chườm nước đá để giảm sưng hậu môn, ngâm nước muối ấm 15 phút mỗi ngày để làm xoa dịu cơn đau và khiến búi trĩ bớt sưng.
- Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể đề nghị bệnh nhân dùng một số thuốc bổ sung chất xơ hoặc thuốc làm mềm phân, thuốc hoặc kem bôi làm dịu cơn đau và ngứa của bệnh trĩ.
Việc có chế độ ăn uống, sinh hoạt và làm việc đúng cách không chỉ giúp người bệnh trĩ giảm bớt sự khó cịu mà còn có thể làm tiêu tan gần hết bệnh ở thời kỳ nhẹ hoặc trung bình.
Lưu ý: Nếu trong vòng 1 tuần tự điều trị bệnh trĩ tại nhà mà không hiệu quả thì bệnh nhân không nên chần chừ, cần đi khám bác sĩ càng sớm càng tốt.
Cách điều trị bệnh trĩ bằng các bài thuốc dân gian
Trong dân gian có nhiều cách điều trị bệnh trĩ bằng thảo dược, đơn giản, dễ kiếm mà tiết kiệm được chi phí. Bệnh nhân có thể tham khảo một số bài thuốc điều trị bệnh trĩ dưới đây:
- Diếp cá:
Lấy 100g diếp cá giã với 5g muối, đắp bã rau diếp cá lên chỗ búi trĩ (đã rửa sạch bằng xà phòng hoặc thuốc tím), đóng khố để cố định. Tiến hành làm như vậy 1, 2 lần/ngày.
Hoặc người bệnh cũng có thể rửa sạch lá diếp cá, ngâm vào muối loãng trong 5 phút, vẩy khô để ăn càng nhiều càng tốt.
Ngoài ra, cũng có thể nấu lá diếp cá với nước. Khi nước còn nóng thì xông hậu môn, sau đó đem nước đó để ngâm, rửa hậu môn lúc nước còn hơi nóng, bã diếp cá đắp vào hậu môn.
- Đu đủ: Cắt một quả đu đủ xanh, tươi, có nhiều nhựa, đến giờ đi ngủ buổi tối thì bổ đôi quả đu đủ, buộc úp 2 nửa quả vào hai bên cẳng chân, để cuống quay lên trên. Qua đêm sau thì các mạch máu trĩ sẽ co lại, bệnh nhân chấm dứt được tình trạng đi ngoài ra máu.
- Lá bỏng và rau sam: Sắc uống 6g lá bỏng với 6g rau sam trị chứng sa trĩ.
- Bồ kết và lá sống đời: Nấu nước bồ kết để ngâm rửa hậu môn và giã lá sống đời đắp vào búi trĩ.
- Lá bỏng, cỏ nhọ nồi, ngải cứu, lá trắc bá: Lấy 30g lá bỏng, 10g mỗi loại còn lại sao khô rồi sắc lấy nước uống ngày 1 thang để trị chứng đại tiện ra máu.
Điều trị bệnh trĩ bằng Tây y
- Chẩn đoán bệnh trĩ:
Bác sĩ sẽ dùng mắt quan sát hoặc dùng tay để nắn hậu môn, quan sát búi trĩ ở phía trong hoặc khu vực ngoài hậu môn thông qua nội soi hậu môn. Ngoài ra, còn có thể xét nghiệm tìm máu trong phân, soi đại tràng sigma nếu cần thiết.
- Điều trị nội khoa bằng thuốc:
Các loại thuốc dùng trong điều trị bệnh trĩ:
- Thuốc bôi ngoài đối với trĩ ngoại và thuốc đạn đối với trĩ nội, có tác dụng tăng cường tĩnh mạch, co mạch búi trĩ.
- Thuốc giảm đau làm giảm tình trạng đau rát ở hậu môn.
- Thuốc kháng sinh điều trị viêm nhiễm hậu môn.
Can thiệp ngoại khoa
Đối với trĩ ngoại nằm ở bên dưới đường lược: Phẫu thuật Milligan-Morgan, Toupet... để cắt bỏ toàn bộ trĩ vòng.
Đối với trĩ nội nằm ở bên trên đường lược thì phẫu thuật Longo, khâu cột động mạch trĩ.
Các thủ thuật điều trị bệnh trĩ khác như chích xơ, quang đông hồng ngoại, thắt trĩ bằng vòng cao su…
- Thắt vòng cao su: Dùng một vòng cao su để thắt đáy búi trĩ, ngăn ngừa máu lưu thông đến búi trĩ khiến búi trĩ bị xơ, teo lại và tự rụng đi. Ưu điểm của phương pháp là dễ thực hiện, chi phí rẻ, phù hợp với bệnh nhân ngoại trú, bị trĩ nội độ 2, 3
- Chích xơ: Tiêm dung dịch hóa chất vào mạch máu để làm co búi trĩ, được chỉ định cho bệnh nhân mắc trĩ nội độ 1, 2, không chỉ định cho trĩ ngoại, trĩ có huyết khối, trĩ nội viêm loét và hoại tử.
- Quang đông hồng ngoại: Dùng nhiệt của tia hồng ngoại để tạo sẹo ở chân các búi trĩ, làm giảm lưu lượng máu và cố định trĩ vào hậu môn, để thu nhỏ búi trĩ.
- Cắt búi trĩ: Áp dụng trong trường hợp búi trĩ quá lớn, bệnh trĩ chuyển sang giai đoạn 3, 4, các phương pháp điều trị khác không hiệu quả thì bệnh nhân cần được phẫu thuật cắt khoanh niêm mạc da. Phẫu thuật không được chỉ định ở những bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch hoặc những người có viêm đại tràng thể hoạt động.
- Phương pháp Longgo: Phẫu thuật điều trị bệnh trĩ nội độ 3, 4, không cắt bỏ vùng da trĩ mà làm gián đoạn các mạch máu trĩ trên và giữa, sau đó khâu niêm mạc hậu môn – trực tràng bị sa lên trên, đưa búi trĩ vào bên trong hậu môn rồi làm teo mô trĩ.
Lưu ý: Điều trị bệnh trĩ cần thực hiện tại các cơ sở y tế uy tín, đặc biệt là khi phải can thiệp ngoại khoa. Biến chứng có thể xảy ra trong quá trình điều trị bao gồm đau, nhiễm trùng, chảy máu tái phát và bí tiểu, tổn thương cơ thắt hậu môn trong quá trình phẫu thuật, gây ra hiện tượng đại tiện khôngtự chủ.
Điều trị bệnh trĩ tại phòng khám đa khoa Thái Hà
Phòng khám Thái Hà tự tin là địa chỉ điều trị bệnh trĩ tin cậy cho bệnh nhân. Phòng khám đã và đang ứng dụng kĩ thuật xâm lấn tối thiểu HCPT và PPH hiện đại trong điều trị bệnh trĩ.
- Kĩ thuật HCPT: HCPT là phương pháp nhiệt nội sinh, phát ra dòng điện cao tần với nhiệt độ khoảng 90C làm đông và thắt nút mạch máu, khiến búi trĩ teo lại và rụng dần.
- Kĩ thuật PPH: PPH là kĩ thuật tiên tiến của Mỹ, dùng để khoanh niêm mạc trên đường lược với khoảng cách từ 2-4 cm.
Ứng dụng PPH và HCPT cho ưu điểm vượt trội so với các phương pháp điều trị trĩ thông thường như:
- Thủ thuật không dùng dao, diễn ra nhanh chóng, vết thương nhỏ, ít đau, an toàn.
- Không có biến chứng hay viêm nhiễm sau quá trình điều trị.
- Phạm vi điều trị rộng, phù hợp với cả trĩ nội và trĩ ngoại ở các mức độ nặng nhẹ khác nhau.
- An toàn nên có thể áp dụng với nhiều đối tượng mắc trĩ, kể cả những người mắc bệnh mãn tính hoặc người cao tuổi.
Phòng ngừa bệnh trĩ như thế nào?
Điều trị bệnh trĩ bằng thuốc hay bằng phẫu thuật thì cũng chỉ giải quyết được phần ngọn. Nếu không thay đổi các nguyên nhân gây nên bệnh trĩ thì sớm muộn bệnh trĩ cũng tái phát.
Chuyên gia phòng khám Thái Hà cho biết, cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh trĩ và không cho bệnh trĩ tái phát là giữ cho phân mềm bằng cách:
- Ăn nhiều thực phầm giàu chất xơ như trái cây và rau xanh, ngũ cốc nguyên cám như lúa mì, yến mạch, ngô, gạo lứt, kê… giúp làm mềm phân.
- Uống nhiều nước, trên 1,5 lít nước mỗi ngày. Không nên uống cùng một lúc mà nên chia thành tám ly nước mỗi ngày.
- Tập thể dục hàng ngày để hạn chế táo bón, giảm áp lực lên tĩnh mạch mỗi khi đứng hoặc ngồi lâu. Bơi lội, yoga, đi bộ, chạy chậm là những môn thể thao hữu ích giúp phòng ngừa bệnh trĩ.
- Vệ sinh hậu môn hàng ngày, rửa hậu môn sau mỗi lần đi vệ sinh, giữ cho vùng hậu môn sạch sẽ, khô ráo.
- Tập thói quen đại tiện đúng giờ, không rặn khi đi đại tiện. Rặn sẽ làm trương căng chỗ trĩ nhiều hơn, với người chưa mắc trĩ thì rặn cũng tạo ra áp lực lớn lên tĩnh mạch trực tràng dưới, có thể khiến trĩ xuất hiện.
- Không nhịn đại tiện: Đi đại tiện khi có nhu cầu, nếu phân ứ đọng lâu trong ruột thì niêm mạc trực tràng sẽ hấp thu nước, khiến phân trở nên khô và cứng, khó đi cầu hơn.
- Không đọc báo, chơi điện tử mỗi khi đi đại tiện: Ngồi lâu khi đi đại tiện sẽ làm tăng áp lực lên tĩnh mạch ở hậu môn.
- Người thừa cân thì cần giảm ăn và tập thể thao hàng ngày. Phụ nữ mang thai nên nằm nghiêng về bên trái nhiều hơn (20 phút/4 tiếng đồng hồ) để làm giảm bớt sức ép của bào thai lên thành tĩnh mạch hậu môn.
Trên đây là những chia sẻ của các chuyên gia phòng khám Trĩ Thái Hà về bệnh trĩ. Dù là trĩ nội hay trĩ ngoại, mức độ nặng hay nhẹ thì việc điều trị bệnh trĩ hiện nay không phải là vấn đề khó khăn. Điều quan trọng là bệnh nhân cần lựa chọn địa chỉ bệnh trĩ uy tín, chất lượng, chủ động đi khám sớm để tránh các biến chứng nguy hiểm.
Đăng kí khám bệnh trĩ tại phòng khám Thái Hà, mời bạn nhấp chuột vào nút Bác sĩ tư vấn dưới đây. Mọi băn khoăn nào khác, bạn cũng có thể gọi điện đến số 0365 116 117.